Piše: Stevan Vuković
Transmutacija je ‘putujući pojam’, koji je u današnje vreme prisutan u matematici, fizici i biologiji, a istorijski se vezuje za registre alhemijskih operacija analiziranih u gnostičkim, kao i hermenautičkim tekstovima još iz četvrtog veka nove ere, koji su ponovo privukli pažnju kada su citirani u spisima Karla Gustava Junga. Nikola Mihajlović Kori, koji putovanje tog pojma produžava, uvodeći ga i u polje savremene vizuelne umetnosti, do njega je došao preko ideja o praksi stvaranja i recepcije umetnosti kao agensu koji vodi ka potencijalnom unutrašnjem preobražaju ličnosti, i to ka dostizanju celovitosti i potpunosti, makar to stanje, kada se dosegne, bilo i samo privremeno i reverzibilno. U tom smislu se naslov ove izložbe može trojako tumačiti. Naime, on može da se odnosi ujedno i na procese koje je on kao autor prolazio tokom stvaranja radova, zatim na promene koja su takvi procesi pokretali u njegovom ličnom iskustvu, kao i na načine na koje bi, u idealnom smislu, takvi procesi bili pokretnuti u iskustvu posmatrača, na način koji bi omogućio da harmoničnost i skladnost radova daluje tako da kod njih uzrokuje subjektivne reakcije koje su lišene uslovljenosti partikularnošću subjektivnog ukusa.
U radovima Nikole Mihajlovića Korija izloženim na postavci koja nosi naziv Transmutacija ne treba tražiti likovne znakove, narativne obrasce, pa čak ni asocijativne elemente. Iako su nastajali u doba referencijalne umetnosti, u kome dominiraju prakse preuzimanja i preoblikovanja sadržaja, to jest prakse kojima se citiraju i propituju opšta mesta kulture, kao i konvencije kojima se ta opšta mesta reprodukuju, oni su sasvim pročišćeni od njih. Nastali su kao likovni ekvivalenti unutrašnjih procesa autora, izraženi kroz dinamički međusobni odnos geometrizovanih formi, i opiru se svođenju na kontekste iz kojih je autor potekao, i u okviru kojih je počinjao da traga za svojim likovnim izrazom. Naime, iako je ‘doslednost’ jedna od ključnih reči njegovog rečnika, on pod njom ne podrazumeva to da se lični izraz održava u svojoj prepoznatljivosti, i to što bliže nekom početnom, još sirovom i bez tragova bilo kakvih uticaja, te da se čuva od mogućnosti bilo kakvog preobražaja. Baš naprotiv, kod njega se ta osobina javlja kao predanost toku neprestanog umetničkog istraživanja, koje vodi i do transmutacije intuitivne energije u racionalno-logičan izraz, kao i do transformacije njega kao autora.
Radovi Nikole Mihajlovića Korija ispituju modalitete sadejstva bojenih oblika i linija, fokusirajući se na plastičke vrednosti koje se kroz ta sadejstva ispoljavaju, te i na njihov kapacitet da neposredno deluju na posmatrača, bez oslanjanja na evokaciju prethodno već viđenih slikarskih obrazaca, ni na analogije sa etabliranim primerima rada u tom polju. Oni su usmereni na estetsko iskustvo posmatrača, sa ciljem da pobude nove modalitete afektivnosti i ponude specifične načine osećanja stvarnosti, kojima se konkretan trenutak izdvaja iz vremenskog kontinuiteta, dok se bagaž svakodnevnih razmišljanja, briga i preokupacija ostavlja po strani, makar za trenutak, da bi se utonulo u odnose koji su ostvareni osnovnim elementima likovnog izraza, koji su time ujedno i jedini prikazani sadržaji na ovim slikama.
Intuicijom dosegnuti i sa doziranom ekpresivnošću islikani oblici omeđeni su geometrijski povučenim linijama. Te linije u poneke radove ugrađuju konstruktivne elemente, ali se na taj način ipak ne dolazi do pune arhitektoničnosti slikanog prizora. Nikola Mihajlović Kori u građenju onih svojih radova koji su galerijskog formata deluje sasvim emancipovano u odnosu na svoje arhitektonsko obrazovanje i ne dozvoljava da ono po nekom automatizmu uslovi formatiranje njegovog načina konstruisanja slikanog prizora. Na sličan način, on u potpunosti prevazilazi prepoznatljive žanrovske odrednice koje definišu uličnu umetnost, jasno razdvajajući radove koje ostvaruje u vidu ličnog traga ostavljenog na javnoj površini, od onih koje radi za potrebe izložbi u galerijskom prostoru. Iako se njegovi radovi koji se izvode na ulici i oni koji se rade u ateljeu i potom izlažu u galeriji stvaraju korišćenjem jednog u velikoj meri kontinuiranog spektra jezičkih elemenata, način njihove upotrebe je dijemetralno suprotan. On komadu nekog zida prilazi kao svojevrsnom palimpsestu, budući da je sasvim svestan da takva površina nosi na sebi mnoštvo vidljivih i nevidljivih sadržaja, na koje on samo dodaje neki svoj izraz, ostavlja svoj trag, dok slikarsko platno tretira kao potpuno praznu, netaknutu površinu koja još nema specifične karakteristike, i “predstavlja delić beskonačne praznine kome treba udahnuti život”.
Za većinu uličnih umetnika, među koje se Nikola Mihajlović Kori često svrstava, tragovi koje ostavljaju za sobom na gradskim zidovima i drugim za to pogodnim površinama tiču se ispoljavanja njihovog identiteta (aktuelnog ili projektovanog). Ti tragovi obično stoje u jasnom odnosu spram njihovih društvenih pripadnosti, i uglavnom su izvedeni u kodu ustanovljenom nepisanim zakonima potkultura u čijem okviru su se razvijali, uz demonstriranje veštine i dokazivanje originalnosti stila koji razvijaju. U tom kontekstu se geometrizam i slikarski tretman fragmenata bojenih površina pojavljuju kao deo idioma karakterističnog za rad Nikole Mihajlovića Korija, i ti radovi se svim drugim aspektima dobro uklapaju u zatečeni prostor i čak obično deluju prostorno specifično i u vrlo dinamičnoj kombinaciji sa duhom mesta. Upotreba tog idioma autora čini specifičnim i prepoznatljivim, te time postaje i deo njegovog imidža u svetu ulične umetnosti, dok se u galerijskim okvirima to pre shvata kao sleđenje i čak reaktiviranje modernističkih i univerzalističkih tekovina, pa čak i stoji nasuprot kontekstualnoj umetnosti. Nikola Mihajlović Kori ne samo da to prihvata, već i potencira. Radovima koje stvara da bi ih izlagao u galerijskim prostorima, a posebno oni u okviru izložbe Transmutacija, on teži ka višem stepenu univerzalnosti. Ti radovi manje komuniciraju sa kognitivnim segmentom iskustva posmatrača i njihovim habitusima, koji su uvek znatno uslovljeni uticajima sredine i njihovog mesta u društvenoj strukturi i opštoj podeli rada, a više sa njihovom afektivnošću, sa njihovim telima, računajući na onu vrstu percepcije koja reaguje na čiste intenzitete bojenih površina i odnose oblika u koje su uvedene.
Slikani prizor je, u radu Nikole Mihajlovića Korija, izveden iz vizuelnog istraživanja, koje uključuje ukidanje razlike između sadržaja i sredstava slikarstva, kao i redukciju svega što se ne uspostavi kao nužno za dosezanje specifičnog zadatka, koji on sam sebi postavlja i imenuje kao dosezanje istine. Naime, on u svojim radovima stalno traga za načinima kojima bi istinu doveo do pojavnosti vizuelnim sklopovima izvedenim sredstvima likovne umetnosti, što je zadatak koji je sebi još Sezan postavljao. Naime, on je još pre više od jednog veka tvrdio da “ništa nije lepo osim toga što je istinito”, i da “jedino istinite stvari treba voleti”. Istina i istinitost tako određeni, naravno, ne podudaraju se naučnim istinama, niti sa istinama koje su stvar otkrovenja u kontekstu koji pruža neka religiozni ili mistički sistem. Specifičnost istine u slikarstvu je da ona ujedno nalazi svoju vidljivu manifestaciju u odnosu linija, boja i oblika, neposredno prisutnih u polju opažanja, ali i da se isčitiva iz alegorijskog potencijala načina na koji su ti odnosi uređeni, koji upućuje i na mogućnost dostizanja psihičke harmonije. U traganju za takvim istinama, iskreno i posvećeno, bez ironije ili sakrivanja iza nekih specifičnih vrsta diskurzivnosti, Nikola Mihajlović Kori istražuje polje slike, i realizuje radove u opsegu aplikacija koji uključuju slike na platnu, na zidnim površinama, pa i trodimenzionalnim predmetima.
Veoma specifično za ovog umetnika je i to što on ne insistira toliko na pojedinačnim radovima, već na kontinuitetu stvaranja, koliko god da u tom procesu onda bude i lutanja i traganja za putem koji bi za njega bio právi. Upravo to traganje za izrazom jeste i traganje za samospoznajom, koja se odvija kroz materijalnu praksu rada na konkretnim slikama, sa težnjom ka doslednosti koja zahteva dobar razlog za svaku promenu, a istovremeno i ka promenama koje vode u smeru prevazilaženja. U tom smislu se njegovi radovi zasnivaju na kontrastima tipa: intuitivno / racionalno-logično, koji dinamizuju njihovu unutrašnju strukturu, i čine osnovu kontinuirane promene u pokušaju samoprevazilaženja i kretanja ka idealima koje on identifikuje i imenuje nazivima kao što su ‘univerzalna istina’ i ‘savršen izraz’.