30. septembar – 21. oktobar, 2021.
U četvrtak, 30. septembra, u 20 časova, u Bioskopu Balkan otvorena je izložba „#kosmičkiritmovi“ vizuelne umetnice Milene Mijović Durutović, u organizaciji Fondacije „Saša Marčeta“ i uz saradnju sa Centrom za savremenu umjetnost Crne Gore.
Iako deluju zavodljivo i u galerijskoj „beloj kocki“, radovi Milene Mijović Durutović do svog punog izraza dolaze tek u sadejstvu sa energijama nekog specifičnijeg prostora. Postavke u netipičnim izlagačkim prostorima povećavaju značaj kretanja posmatrača i ispitivanja radova iz različitih perspektiva, i sagledavanja njihovih dimenzija i načina prostiranja u odnosu na dati ambijent. Neposredno telesno prisustvo posmatrača u takvim ambijentalnim celinama u koje ona svoje slike ugrađuje omogućava aktivnu sintezu utisaka o odnosu slikarske materije, podloge i okružja, slikarskog gesta i kompozicije unutar okvira slike, kompozicionih varijacija u seriji radova koji su deo jednog ciklusa, kao i načina na koji su slike dovedene u dijalog sa prostorom u koje su postavljene. U slučaju instalacija to je još bitnije, jer ih ona uvek razvija u prostoru, shodno njegovim datostima, te i načinima na koji se u njega može uvesti publika.
Postavka izložbe Milene Mijović Durutović u Bioskopu Balkan osmišljavana je mesecima, a u konkretnom prostoru je građena punu sedmicu. Iako su svi radovi koji su u izložbu uključeni već ranije bili izlagani na drugim mestima, i lako su se na neutralan način mogli ponovo prikazati i u Bioskopu Balkan, autorku su specifičnost prostora i širok dijapazon mogućnosti da se radovi u njemu instaliraju izazvali na proces traganja za takvim tipom postavke koji bi ujedno bio u dijalogu sa mestom izlaganja i omogućavao njegovu vizuelnu i iskustvenu trasformaciju. Proces izrade postavke nastavio se na tok procesa izrade radova, koji se odvijao u autorkinom ateljeu, i na niz eksperimenata sa njihovom prostornom organizacijom i ambijentalizacijom na prethodnim izložbama, da bi instalacija u prizemnom delu Balkana ostvarila odnos spram razuđenosti tog prostora, i da bi fakture slika na donjem nivou komunicirale sa fakturom zidova.
Svedena apstraktna znakovnost, baš kao i baratanje od svake narativnosti oslobođenim oblicima i snažnim piktoralnim intenzitetima, rezultat je autorkine težnje za univerzalnošću. To je težnja ka prevazilaženju kulturoloških barijera i unapred kodifikovanih značenja koja su fiksirana različitim korpusima pozitivnih znanja, koji se često apliciraju na tumačenje kulture i umetnosti. Ona je usmerena ka publici otvorenoj za neposredno čulno i intelektualno iskustvo, koja je spremna da sav bagaž podrazumevanog, pretpostavljenog, obrazovanjem i socijalizacijom preuzetog, kao i prethodnim iskustvom sličnih radova determinisanog, ostavi pred vratima galerije i suoči se sa radovima. Pritom, ta težnja za univerzalnošću ne uključuje ni uzmicanje od društvenih, kulturnih, institucionalnih, ekonomskih i političkih konteksta, kao ni njihovo ignorisanje, već insistira na aktivnoj emancipaciji od bilo kakve jednoznačne određenosti njima.
Načelima apstrakcije i ekspresije, kao i težnji za univerzalnosti likovnog jezika i emancipaciji posmatrača, u poetici Milene Mijović Durutović se pridružuje i njen osobeni procesualni pristup izvođenju radova, te potom i izvođenju postavke u koju se radovi uvode. Zasniva se na praćenju ritmova spoljašnje i unutrašnje prirode tokom svih faza stvaralačkog postupka, i stalno kanalisanje izraza u smeru ponavljanja motiva ili variranja načina primene nekog likovnog rešenja. Njeni se radovi na taj način, potpuno uzmičući od ikoničkih karakteristika znakova koji se u njima javljaju, u stvari pokazuju kao indeksični, u smislu da se na njima ne očituju neki spoljašnji sadržaji, već upravo samo tragovi stvaralačkog procesa. Svaki ciklus njenih radova je svojevrsno svedočanstvo stvaralačkog procesa, ali ne kao dokument, već kao indeks uspešnih rešenja ključnih likovnih i oblikovnih problema do kojih ona u svom umetničkom radu dolazi.
Tekst: Stevan Vuković
FOTO GALERIJA: Marina Bugarčić, Dalibor Danilović