Video rad Mladena Miljanovića „Zvuci rodnog kraja“ moguće je pogledati u Bioskopu Balkan u sklopu izložbe „U gudurama Balkana”, otvorene za posetioce od 8. do 30 aprila 2021. godine. Ovaj umetnik rođen je u Zenici 1981. godine, a pored umetničke prakse i istraživanja, predaje Nove medije na Akademiji umetnosti Univerziteta u Banja Luci. Učestvovao je na 55. Venecijanskom bijenalu, 15. Busan bijenalu i nedavnom 13. Kairo bijenalu. Njegove solo izložbe i radovi bili su zastupljeni u muzeju savremene umetnosti MUMOK u Beču, Galeriji MC u Njujorku, ACB galeriji u Budimpešti, i mnogim drugim. Obrazovan kao akademski slikar, Miljanović danas kombinuje performativne i konceptualne strategije kroz pluralistički, društveno angažovan i subverzivan pristup savremenoj umetnosti.
„Zvuci rodnog kraja“ je petnaestominutni video i predstavlja resemnatizaciju umetničkog koji uzima i kombinuje već postojeće izvorne pesme – različite verzije iste pesme “Napravila Amerika od Bosne državu”, autora Ante Bubala. Prostor pesme i umetničkog koristi se kao potencijal neutralnog prostora i platforme kulture u kojem je moguća svaka vrsta spoja, jer je to prostor na koji svi polažu pravo ali niko nije njegov apsolutni vlasnik. Sa druge strane rad je proizvod promišljanja današnje pozicije veterana iz sve tri vojske prošlog rata, te pitanja svrhe borbe sa današnje tačke gledanja kao i mogućnosti utopije suprostavljenog kolektiviteta. Rad je snimljen u maju 2018. a produkovan 2019. u saradnji sa filmskom ekipom Grega Blakeya, australijskog režisera sa adresom u Berlinu, a autor foto dokumentacije je Nemanja Mićević.
Kako vidite vaše delo „Zvuci rodnog kraja“ u kontekstu celokupne izložbe „U gudurama Amerike“, u relaciji sa drugim radovima i izložbenim prostorom?
Meni se, prije svega, svidio kontekst samog naziva ovog prostora – Bioskop Balkan. Baviti se ovom temom u Bioskopu Balkan, sa trojicom umjetnika sa regionalne scene, meni je već kontekst po sebi. Čak i da smo po bijeli papir izložili na ovoj izložbi, to je po mom mišljenju već sasvim dovoljno konteksta da se izložba zapravo može posmatrati problemski.
Onda smo shvatili da se u sličnom vremenskom periodu, Amerika pominje u nekom segmentu ili nekom obliku našeg rada. Čitav taj proces je bio prirodan i nije bilo silovanja konteksta. Radovi su se jednostavno sklopili, a kustoskinja Ksenija Samardžija je prepoznala tu vezu i pozvala nas, što je nama savršeno odgovaralo. Da u kontekstu Bioskopa Balkan predstavimo ovakvu izložbu koja se ironično i sarkastično postavlja prema romantizovanoj poziciji Balkana, a mi se isto tako bavimo ironijom – šta Amerika ovde zapravo znači. Meni je to bilo sasvim dovoljno relacija između radova, i u samim radovima, da zajedno sa ovim mjestom sve to čini interesantan koncept.
Koliko vaša očekivanja od rada “Zvuci rodnog kraja” korespondiraju sa reakcijama publike na licu mesta, i da li imate utisak da su efekti u skladu sa vašim eventualnim očekivanjima?
Ovdje se radi prije svega o jednom hepeningu ili preciznije rečeno delegiranom performansu, gdje se publici posredstvom videa predstavlja dokumentacija tog događaja. U strukturalnom smislu to bi značilo da predstavljeni rad sam po sebi ne predstavlja umjetničko djelo već upućuje kroz dokumentaciju da se forma umjetničkog događaja nekada, negdje tamo desila. Ovo apostrofiram jer mi postfestum reakcija publike na rad i nije toliko bitna, a jednako tako je nešto na šta umjetnik nema uticaja. Ovaj rad kao hepening je proizveo formu videa kao jednu njegovu materijalnu činjenicu, a na nama je da sada da nastavimo da živimo sa tom činjenicom. I na kraju da prevedem sve ovo, reakcija publike mi nije presudna ili posebno bitna, ali kada je ovaj rad u pitanju ona je veoma pozitivina i zanimljiva. Ovakvu vrstu reakcija u ovom radu pripisujem velikoj količini bosanskog crnog humora koji provejava u ovom radu.
Čime se još bavite /šta stvarate ovih dana i koliko vam je tema “balkanskih gudura” značajna za čitav stvaralački opus, ako se osvrnemo na te “gudure” upravo kroz stereotipna viđenja i predrasude vezane za ove geografske/nacionalne prostore?
Mi živimo u svijetu koji je jedna velika gudura, raznovrsnost te gudure je mnogostruka a najčešće su u pitanju samo nijanse u diverzifikaciji tih razlika i sličnosti. Svijet je opčinjen fragmentacijom, usitnjenjem, parcelizacijom, to je ono što bi rekli – volimo da se sitno samelje. Ono što mene interesuje u umjetnosti jeste ukrupnjenje, korištenje umjetnosti kao veziva koje ća ponovo srasti, slijepiti ili spojiti ti usitnjene i razjedinjene forme. Upravo u ovom radu sve ono što je diskontinuitet 90-tih samljeo, smrvio i uništio pjesma “Zvuci rodnog kraja” spaja, makar na trenutak. I ne samo da spaja već mapira prostore socijalne, društvene i nacionalne nekorektnosti kao osnovne generatore tog usitnjenja i fragmentacije. Stereotipi koji podražavaju nekorektnost i diskriminaciju postaju fundamenti razjedinjavanja i izolacionizma koji teži da satanizuje drugo ili drugačije. Ono na čemu sada trenutno radim teži da specifični kulturološki obrazac reprezentacije smrti transformiše u formu vremena i medija danas. A kako i šta forma tradicionalne reprezentacije te novih medija može da proizvede, publika u Beogradu će imati priliku da vidi krajem ove godine na samostalnoj izložbi na kojoj trenutno radim.